|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gebeliğe Hazırlık |
|
|
Yumurtlamanın (Ovulasyon)
Tesbiti
|
Gebelik planlayan veya gebe kalma için uğraş veren anne adaylarını en çok
ilgilendiren konulardan biri de ovülasyonun yani yumurtlamanın ne zaman
olacağıdır.Gebelik oluşması için öncelikle sağlıklı bir yumurta ve bunu
dölleyecek sperm gereklidir.
Yumurtlamayı takiben yumurta yaklaşık 24 saat süreyle canlı kaldığından
yumurtlamanın tespiti hem anne adayının doğurganlık ve hormonal
durumunun belirlenmesinde hem de uygun cinsel birleşme zamanının
belirlenmesinde önemlidir. Değişkenlikler olmakla birlikte döllenme
olasılılığının daha yüksek olduğu günler adet döneminin ortasındaki
günlerdir. |
Genellikle adetin
12. , 14. , 16. ve 18. günü girilen gün aşırı düzenli ilişkiler yumurtlamayı
(ovulasyon) yakalamada en uygun günler olup gebe kalma ihtimalini
yükseltmektedir.Genellikle yumurtlama beklenen adet gününden 14 gün önce
olusur. Döllenme olasılığının yüksek olduğu günleri tespit etmek amacıyla
bir çok yöntem vardir.Bunların arasında en sık kullanılanşlar;
-
Vücut Isısı
Takibi (Bazal Body Temperatür)BBT
-
Servikal Mukus
Uzama Testi
-
Servikal Yumusama
Testi
-
Luteinize Edici
Hormon yükselmesini tespit eden testler(ovulasyon testleri,tükrük,
idrar)
-
Ultrasonografi ile
yumurtlamanın takibi ,folikülometri
Bazal Vücut Isısı
Nasıl Ölçülür? Çizelgesi Nasıl Tutulur? Güvenilir Midir?
Bazal
vücut ısısı (BBT) sabah uykudan uyanıldığında ölçülen vücut ısısıdır. Adet
kanamanızın başladığı günden itibaren sabahları vücut ısınızı ölçerek bu
çizelgeyi hazırlayabilirsiniz. Isı dil altından termometre aracılığı ile
ölçülerek not edilmelidir. Yemek yemek, içmek, ağzı çalkalamak ısıyı
değiştirir. Size hekiminizin vereceği tablolara, gelecek ayki adet
kanamanızın başlangıcına dek her sabah vücut ısınızı kaydetmeniz gerekir. Bu
tabloyu hazırladığınızda adet döneminizin ikinci yarısında vücut ısınızın
1-1.5 derece daha yüksek olduğunu görürsünüz. Vücut ısısı yumurtlama
gerçekleştikten sonra progesteron hormonunun etkisi ile yükselir, ve gebelik
gerçekleşirse yüksek olarak devam eder. Yumurtlamanın olmadığı vakalarda
vücut ısısındada pek değişiklik olmaz. Bu yöntem yumurtlamanın olup
olmadığının tespit edilmesi için kullanılan çok kaba bir yöntemdir. Bazı
vakalarda yumurtlama olduğu halde vücut ısısında artış olmayabilir. Bu
tablolara göre cinsel ilişkinin zamanını belirlemek bazen yanıltıcı
olabilir. Günümüzde yumurtalamanın tespit edilmesinde daha hassas testler
kullanılmaktadır.
Bir siklusta ovulasyon ortalama olarak beklenen adetten 14 gün önce
görülür. Eğer adet dönemi daha uzun veya kısa ise ovulasyon günleri de
değişicektir. Örneğin siklus 35 gün ise (35-14=21) 21.gün,eğer siklus 25
(25-14=11) gün ise 11. gün yumurtlama günüdür. BBT takip etmekle ovulasyonun
olup olmadığını ve ovulasyon gününü kestirmek mümkündür. BBT takibi ilişki
gününü tahmin için de kullanılabilir. BBT ile siklusun 13. günü yumurtlama
olduğu tespit edilmişse bir sonraki siklusta adetin 12. günü en ideal ilişki
zamanıdır.
Düzenli yumurtlaması olan bir kadında 28 günlük bir siklusun ilk 14 gününde
vücut ısısı (BBT) 36-37 derece cıvarındadır. BBT ovulasyondan (yumurtlama)
sonraki gün 0,5-1 derece (37 derecenin üstüne) yükselir. Vücut ısısı (BBT)
yükseldiğinde gebe kalmak için genellikle zaman geçmiştir. Cinsel birleşme
BBT yükselmeden önceki günler içinde olmalıdır. Ovulasyon (yumurtlama)
sonrası, luteal faz denilen adet döneminin 2. yarısı başlar. Bu dönemde
hormonların etkisiyle (progesteron) BBT 37 derecenin üstünde kalır. Sonraki
adetinin ilk gününden itibaren BBT düşer. Eğer gebelik olursa BBT düşmez ve
doğuma kadar 37 derecenin üstünde kalmaya devam eder
.
Bazal Vücutu Isısı (Bazal Body Temperature,BBT)
Takip Çizelgesi Ve Ölçüm Tekniği;
BBT takip etmenin en iyi yolu bir BBT tablosu elde etmektir.Doğru bir BBT
takibini yapmak için ;
Bir vücut termometrosi alınız. Yatağınızın başucundaki etajerin çekmecesine
tablo, termometre ve kalemi koyunuz. Termometreyi (cıvalı ise) cıvasız
ucundan tutup sallayarak 36 derecenin altına düşürünüz. Sabah uyandığınızda
hiçbir şey yapmadan termometreyi dil altına yerleştirerek ateşinizi ölçüp
dikkatle okuduktan sonra BBT tablosunda o günkü tarihin karşısına okuduğunuz
değeri kaydediniz. Yumurtlamadan sonra adet kanamasınına kadar ortalama 1
derecelik vücut ısısı artışı normal bir yumurtlama dönemi olduğunu gösterir.
Yumurtlama olmayan adet dönemlerinde ısı artışı gözlenmez. Mutlak bir
gösterge değildir. BBT takibi ile evde, kendi kendine, yumurtlama düzeni ile
ilgili kabaca bir bilgi edinilebilir.
Servikal Mukus Nedir? Nasıl Takip Edilir?
Rahim ağzındaki hücreler tarafından yapılan sümüksü maddeye
servikal mukus denir. Yumurtlama ve yumurtalık hormonlarının etkilerini
izlemenin en iyi yollarından biri de servikal mukustaki değişikliklerdir.
Ancak bu yöntem de sık uygulanan, pratik ve güvenilir bir yöntem değildir.
Banyoda iken vaginaya parmak sokularak rahim ağzından bir parça mukus
alınarak, iki parmak arasında yoğunluğu ve uzama miktarı kontrol edilir.
Siklusunun başında mukus kalın, mat esnekliği azdır. Yumurtlamadan 1-2 gün
önce berrak, kaygan ve elastik bir mukus oluşur. Kadın mukusu parmakları
arasına aldığında kayganlığı hisseder. İşaret ve baş parmakları arasında
mukus varken parmaklarını açtığında mukus (5-10 cm kadar) uzayacaktır. Sperm
bu mukus içerisinde beslenip korunarak yumurtaya ulaşabilir. Bu mukus
olmadan spermler vaginal kanal içinde uzun süre yaşayamazlar. Yumurtlamadan
sonra servikal mukus kaba ve hamur gibi yapışkan hale gelir. Beklenen
adetten hemen önce çok az mukus vardır ve rahim ağzı neredeyse kurudur.
Servikal mukustaki değişiklikler BBT takip kartına not edilebilir ve bu
şekilde takip edilebilinir.
Ader siklusu boyunca boyunca serviks tarafından
üretilen servikal mukus ,seviks sıvısı olarak da adlandırılabilir. Ader
siklusu boyunca yumurtalık hormonlarına göre değişen servikal mukus,
servikste (rahim ağzında) ya da vajinaya geçtikten sonra gözlemlenebilir.
Kandaki östrojen hormonunun varlığını ve düzeyini
anlamanın en kesin ve kolay yöntemi, periyodunuz boyunca değişiklik gösteren
servikal mukusu gözlemlemektir. Bu değişimi gözlemlemek size yumurtlama
durumunuz yani doğurganlığınız hakkında çok şey söyler.
Östrojen miktarı artıp yumurtlama yaklaştıkça, çok
miktarda servikal mukus oluşmaya başlar. Bu dönemde servikal mukus ince,
esnek, suya benzeyen bir haldedir ve spermin yaşaması ve ilerleyebilmesi
için uygun bir ortam sağlar. En doğurgan yani yumurtlamanın en yakın olduğu
zamanlar servikal mukus yumurta beyazını andırır.
"Yumurta beyazı" kıvamındaki servikal mukus spermin
beslenip rahatlıkla ilerleyebileceği ve yumurtlamaya yakın olan birkaç gün
yaşayabileceği bir ortamdır. Bu tip servikal mukus mevcut olduğunda spermler
rahatlıkla üreme kanalları boyunca ilerleyebilir. Spermler üreme kanalları
içindeki bu ortamda yumurta gelene kadar yaşayabilirler. Yumurta beyazı
kıvamındaki servikal mukus yumurtlamanın gerçekleşmesinin ardından kısa bir
sürede kurur.
Servikal mukus
spermlerin yaşamasını değişik şekillerde destekler:
-
Spermlerin vajina
ortamından üreme kanallarına girmelerini sağlar.
-
Spermleri süzerek
sadece yapısal olarak normal olanların üreme kanalına alınmasını sağlar.
-
Spermlerin biyo-kimyasal
olarak besler ve destekler.
-
Spermleri koruyarak
yumurtlama zamanı gelene kadar her an kadar yeterli miktarda mevcut
olmalarını sağlayarak döllenmenin gerçekleşmesine yardımcı olur.
Servikal mukus periyottan periyoda ya da
kadından kadına değişiklik gösterebilse de, tipik bir periyotta olarak
aşağıdaki şekilde değişiklik gösterir:
-
Adet kanamasının
hemen ardından vajinada kuru bir his vardır ve az ya da hiç servikal
mukus gözlenmez.
-
Birkaç kuru günün
ardından genelde "yapışkan" veya "yumuşak" olarak adlandırılabilecek ama
ıslaklık hissi vermeyen bir servikal mukus gözlenebilir. Bu tarz
servikal mukus genel olarak spermlerin yaşaması için çok uygun bir ortam
sağlamasa da, yumurtlamadan önce olan bu dönem olası doğurgan olarak
tanımlanabilir.
-
"Yapışkan" günlerin
ardından birçok kadın "krem kıvamında" olarak adlandırılabilecek bir
servikal mukus gözler. Bu sıvı beyaz, sarı ya da bej renkte olabilir ve
bir losyon veya krem gibi görünür ve hissedilir. Bu dönemde vajinada
ıslaklık hissi olabilir ve bu artan doğurganlık belirtisidir.
-
En doğurgan dönemi
gösteren servikal mukus çiğ yumurta beyazını andırır. Kaygandır ve
parmaklarınız arasında birkaç cm uzayan bir kıvama sahiptir. Genelde
berraktır ve suya benzer. Vajinada ıslaklık hissi vardır. Bu servikal
mukus spermler için en uygun ortamdır. Meni sıvısına çok benzer ve meni
gibi spermlerin ilerlemesine destek olur.
-
Yumurtlamanın
ardından, ıslak servikal mukus kurur ve vajina bir sonraki adet
kanamasına kadar kuru kalır. Bazı kadınlar yumurtlamanın ardından da
doğurgan dönemde görülebilecek kalitede servikal mukus gözlemleyebilir.
Bunun sebebi korpus luteumun ürettiği az miktardaki östrojendir ve
yumurtlama tespit edildikten sonra kesinlikle doğurgan bir dönemi işaret
etmez.
Servikal mukusun yorumu ise aşağıdaki gibi
yapılır;
Kuru
…Muhtemelen doğurgan
değil
Yapışkan …Muhtemelen
doğurgan değil
Krem kıvamında …Muhtemelen
doğurgan, yumurtlamaya yakın
Su kıvamında …Doğurgan,
yumurtlamaya yakın
Yumurta akı kıvamında…En doğurgan,
yumurtlamaya çok yakın
Servikal Yumuşama Ve
Serviksin Pozisyonu Nasıl Değerlendirilir?
Serviks (rahim ağzı) rahmin vagina içerisindeki giriş bölümüdür.
İçerisindeki kanaldan spermler geçerek rahim içine tüplere ve tabiî
kiyumurtaya ulaşırlar ve döllenme gerçekleşir.Bir adet dönemi boyunca rahim
ağzı farklı pozisyonlar alır. Serviksin pozisyonunu tespit etmekle ovulasyon
gününün yaklaşık olarak tahmini mümkündür. Ancak çok pratik, güvenilir ve
sık kullanılan bir yöntem değildir. Elle muayene sırasında eller temiz,
tırnaklar kısa olmalıdır. Serviksin (rahim ağzı) elle muayene sırasında sert
veya yumuşak olmasına göre karar verilir. Yumurtlama sırasında serviks daha
yumuşak olarak ele gelir. Pratikte çok da uygulanan bir yöntem değildir ve
kadın tarafından tespit edilmesi , yorumlamlanması zor bir parametredir.
Yumurtlama Ultrasonografi İle Nasıl Belirlenir? Ovulasyon Takibi
Nedir? Folikülometri Nedir?
Ultrasonografi jinekolojide ve kısırlık tedavisinde vaz geçilmez bir
yardımcıdır. Ultrasonografik incelemelerde ses dalgaları kullanılarak
inceleme yapıldığı için radyasyona maruz kalınmadığı için güvenilir bir
incelemedir. Abdominal (karından) veya vajinal ultrasonografi yapılabilir.
Karından yapılacak incelemelerde hastanın mesanesinin dolu olması gerekir.
Dolu mesane barsakları iterek üreme organlarının görülmesini kolaylaştırır.
Vajinal ultrasonografik incelemeler için mesanenin dolu olması gerekmez.
Vajinal ultrasonografi ile üreme organları daha iyi incelenebilir ve
yumurtlama takibinde ölçümlerin sağlıklı ve güvenilir olması için vajinal
ultrasonografi tercih edilmelidir. Yumurtlama takibinde yumurtlama
tespitinde öncelikle adet döneminizin 3. veya 4. günü ilk inceleme yapılır,
yumurtalıklarda kist varsa bu inceleme sırasında belirlenir. Hasta herhangi
bir ilaç kullanmıyorsa adet döneminin 8. ve 10. günleri arasında inceleme
tekrarlanır. Bu günden sonra yumurtlama gerçekleşene kadar inceleme her gün
tekrarlanır. Büyüyen folikülün çapı 18-26mm arasında iken yumurtlama
gerçekleşir. Rahim içinde endometrium adı verilen tabakada östrojen hormonun
etkisi ile kalınlaşır ve döllenen yumurtanın tutunabilmesi için hazırlanır.
Endometriyum yani rahim içi kalınlığının da implantasyona elverişli olması
için ultrasonografik ölçünün en az 8 mm olması gerekir.
Ovulasyon Testleri, Yumurtlamayı Gösteren Testler Nasıl Kullanılır?
Kolay ve güvenilir olduklarından bir çok kadın ve doktor
tarafından tercih edilen yöntemlerdir. Eczanelerde satılan hazır kitler
vardır. Bu kitler içinde 5-7 adet çubuk bulunur. Bu çubuklarla Luteinizi
Edici (Luteinising Hormon) Hormonun yumurtlamadan hemen önce hızla
yükseldiği dönem belirlenebilir. Bu hızlı yükselmeyi takiben 24-36 saat
sonra yumurta çatlamaktadır. Pozitif sonuç alındığında yumurtlama ertesi gün
olacak demektir. Buna göre cinsel birleşme planlanabilir.
Ovulasyonun zamanını tespitte en çok kullanılan ve en basit olanı LH
yükselmesinin (idrarda yapılan test) veya Östrojen artışı ( Tükürükte
Yapılan test) testpitidir. Bu tespit için son yıllarda “evde yapılan
ovulasyon (yumurtlama) testleri” geliştirilmiştir. Ülkemizde de bulunan bu
testler, idrarda veya tükürükte kadınlık hormonlarının artışını tespit
mantığına göre yapılmaktadır.Birbirlerine göre bariz bir üstünlükleri de
yoktur.
İdrada
Yapılan Ovulasyon (Yumurtlama) Testi:
LH (Luteinise
Hormon), yumurtayı harekete geçiren hormondur. Yumurtlamadan 24 ila 36 saat
öncesi LH-konsantrasyonu 10 ila 20 kat artmaktadır. OVULASYON TESTİ idrarda
bulunan bu hormonu tespit etmektedir. LH'nin artması ile yumurtlama
başlangıcı, yani gebe kalma süreci başlamış olmaktadır. Kadınların büyük çoğunluğu bir düzen içersinde yumurtlamasına rağmen
bazı kadınlar adet döneminin herhangi bir gününde yumurtlayabilir. Bu
istisnayi durumu tespit edebilmek için adetin bittiğinin ertesi günden
başlayarak diğer adetin başladığı güne kadar her gün bir test yapılmalıdır.
İdrarda Yapılan Ovulasyon Testi hamilelikten korunma için de kullanılabilir
mi ?
Hayır. OVULASYON TESTİ sadece yumurtlama (ovulasyon)'nun 24-36 saat öncesini
göstermektedir. Ancak spermler, vücudun içersinde 72 saat kadar daha
yaşayabilirler. Örnek olarak : 28 günlük bir siklus olduğunu varsayarsak,
yani yumurtlama 14. günde gerçekleşiyorsa, cinsel birleşme ise 11. siklus
gününde yapılırsa döllenme meydana gelebilir. 1. test gününüz, 12. siklus
gününüzdür. Bundan dolayı hamilelikten korunma için kullanılması
sakıncalıdır.
Hangi faktörler test sonuçlarını etkiler ?
Alkol
ve çoğu bilinen ilaçlar test sonuçlarını etkilemez. Ancak fazla miktarda
alınan sıvı (mesela su), LH konsantrasyonunu inceltir. Bundan dolayı testten
2 saat öncesine kadar mümkünse hiç içecek alınmamalıdır.
Yanlış sonucun sebepleri ne olabilir ?
Hamileyseniz, kısa süre önce hamilelikten çıktıysanız veya menopoz
dönemindeyseniz, bu yanlış sonuç almanıza sebep olabilir. Aynısı, şayet gebe
kalmak için tedavi görüyorsanız ve buna bağlı LH (Luteinise Hormon) veya hCG
(Humanes Chorion Gonadotropin) arttırıcı ilaç alıyorsanız da geçerlidir -bu
konuyla ilgili olarak önce hekiminize sorunuz. Clomifen ihtiva eden ilaçlar
sonucu etkilemez, ancak siklus süresini etkileyebilirler. Bunun sonucunda
bir paket daha alıp kullanmanız gerekebilir.
Yakın zaman önce korunma haplarını bıraktım. Test sonuçlarına etkili
olabilir mi?
Korunma haplarını veya başka bir hormonal korunma metodlarını bıraktıktan
sonra, regl döneminin normale dönmesi birkaç gün alabilir. Bundan dolayı 2
dönem, siklusun normale dönmesini bekleyip, daha sonra test'e başlamanız
daha mantıklı olur. Bunun avantajı, doğal siklus süresini öğrenmeniz ve ilk
test gününüzü daha kesin belirlemenizdir.
Tükürükte
Yapılan Ovulasyon (Yumurtlama) Testi.
Evde
kullanılabilen tükürük temelli ovülasyon testi 1992 yılında Italya’da
geliştirilmiş olup dünyada 35 ülkede kadınlar tarafından kullanılmaktadır.Bu
testin kullanması kolay ve birkaç dakika içerisinde kesin sonuçlar
alınabilmektedir.
Bu Test
Nasıl Çalışmaktadır?
Kadının aylık periyodu yaklaştıkça östrojen seviyesi yükselir. Bu da vücut
sıvılarındaki tuz seviyesini yükseltir. Kadının tükürüğünün kurumasına izin
verildiğinde, kristalleşme oluşur. Kadın ovülasyona ne kadar yakınsa,
kristalleşme o kadar yoğun olur ve eğrelti otumsu desen ortaya çıkar.
Tükürük testinde bu desene bakarak hamile kalma olasılığının yüksek ve
düşük olduğu zamanları rahatça kadınların görmesini sağlar.
Ovulasyon
Testi Nasıl Kullanılıyor?
Üzeri yazılı rujumsu kapak çıkarılıyor. İç tüpten siyah gözcük çekerek
çıkarılıyor.“Açık Mavi” renkteki plastik koruyucu çıkarıdıktan sonra
atılıyor. Gözcüğün altındaki şeffaf düz lensin üstüne küçük bir miktar
tükürük koyuluyor. Siyah gözcüğü iç tüpe geri koyduktan sonra, dış tüpe
koyuluyor ve 5 ile 10 dakika arası kuruması bekleniyor. Dış tüp ayırılıyor,
dibindeki ışık düğmesine basılarak test kiti göz hizasında tutuluyor. Diğer
el ile gözcük çevirilerek odaklanılıyor ve sonuç görülüyor.
Yumurtlamayı Takipte Kullanılan Diğer Özel Yöntemler;
Semptotermal
yöntem
Semptotermal yöntem servikal mukus yöntemini (Billings yöntemi) sıcaklık
yöntemiyle birleştirmektedir. Semptotermal yöntem doğal yöntemler içerisinde
en güvenilir olanlarından biridir.
"Doğum kontrol bilgisayarları"
Yumurtlama günlerini daha güvenilir ve rahat belirlemek üzere tasarlanmış
mini-bilgisayarlardır. Cihazların tümü benzer bir prensibe dayanmaktadır:
Yani bireysel menstruel siklüs verilerinin elektronik olarak kaydedilmesine
(tek başına takvim verileri veya aynı zamanda bazal vücut sıcaklığı).
Bazı bilgisayarlar aynı zamanda bir idrar test şeridi yardımıyla yapılan
hormon ölçümlerini de dahil etmektedir. Yaklaşık olarak hesaplanan ovülasyon
tarihinde, bilgisayar doğurgan günlerde yüksek konsantrasyonlarda salgılanan
LH hormonu (bazı durumlarda aynı zamanda estrojen) düzeyini ölçmektedir.
Geri
Adet
siklusu ve gebeliğin oluşumu
Adet
düzensizliği nedir
Ah
Şu Hamilelik Dedikleri...
|
|
|
|
|
|
|
e-gebelik.net
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Site içi arama
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
webmaster
|
|
|