|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lohusalık ve Bebek |
|
|
Yenidoğan Bakımı
Bebeğin İlk Muayenesi
|
Yeni doğan
bebeğin bakımı ve ilk muayenesi bebeğin yaşama kazandırılması için
yapılan işlemleri kapsar. Yeni doğmuş bir bebek doğumdan hemen
sonraki ilk 5 saniye içinde solumaya ve ilk 30 saniye içinde
ağlamaya başlar. Önce anne karnındaki yaşamın olduğu gibi yüzeyel ve
düzensiz nefes alma şeklinde olan solunum sonra düzenli ve derin
nefes alımlarına dönüşür. |
Solunum
sistemi anne karnında sıvı ile doludur. Bu sıvı solunumun başlaması ile
birlikte hava ile hızlıca yer değiştirir. Bu sıvının yer değişimi kısmen
doğum sırasında ve artan akciğer kan ve lenfatik dolaşımıyla doğum sonrası
gerçekleşir. İlk solunum daha fazla göğüs kafesi içi negatif basınç
gerektirirken bu gereksinim gittikçe azalır. Beşinci solunumdan sonra
oldukça dengeli bir solunuma geçilir. Akciğerlerde arda kalan havanın
kalması, solunumun kolaylaşması ve nefes vermede akciğerdeki hava
keseciklerinin kapanmasının önlenmesi sürfaktana bağlıdır. Solunumun
başlamasında etkili olan faktörler yenidoğanın karşılaştığı fiziksel
uyarılar ve göbek kordonu kesilmesinden sonra oluşan oksijen azalması-
karbondioksit artışı olarak sayılabilir.
Doğumdan sonra bebeğin başı doğar doğmaz yüzü hemen kurulanmalı ve ağzı ve
burnu temizlenmelidir. Kordonu kesilirken bebeğin baş aşağı tutulması
solunum yolundaki sekresyonların boşalması açısından yararlıdır. Kordon
kesildikten sonra bebek süratle canlandırma ünitesine alınır. Hafif baş
aşağı pozisyonunda sırtüstü yatırılmalı, ısı kaybını azaltmak için ıslak
örtüler üzerinden alınmalı ve kuru ve yumuşak örtüler üzerine
yatırılmalıdır. Hızlıca ağız ve burun boşluğu temizlenir. Bu işlemlerin çok
nazik yapılması başlamakta olan solunumun baskılanmaması için son derece
önemlidir. Hemen solunum uyarısı verilmelidir. Solunum uyarısı bebeğin ıslak
yüzeylerinin kurulanması ve hafifçe ayak tabanlarının oğuşturulması şeklinde
olabilir. Doğumdan sonra hemen kalp atım sayısı ve solunumun gelişimi
kontrol altına alınır. Kalp atım hızının >100 atım/dk olması gerekmektedir.
Apgar skorlama sistemi nedir?
Doğumdan sonra yenidoğanın izlenmesinde Apgar skorlaması kullanılır. Apgar
skoru 1. ve 5. dakika sonunda değerlendirilir. Birinci dakika Apgar skoru
acil resüsitasyona ihtiyaç olup olmadığının değerlendirilmesini sağlar.
Apgar skoru 7-10 ise bebek iyidir. Ağız, burun ve farinks temizliği
yeterlidir. Apgar skoru 4-6 ise hafif ile orta derecede depresyon
(baskılanma) vardır. Apgar skoru 0-3 ise ağır depresyon olduğunu gösterir.
Bu bebeklerde acil resüsitasyon gerekir. Bu bebekler genellikle flask,
apneik, sıklıkla mekonyum ile boyalı, ve kalp atımları <100 atım/dk olarak
bulunur. Asfiksinin kanıtlanması için yenidoğanın kan gazları ve kan
pH’sının değerlendirilmesi gerekir. Metabolik asidemi yoksa intrapartum
asfiksiden (doğum sırası oksijensiz kalma hali) söz edilmemelidir. Serebral
palsi perinatal asfiksinin önemli bir bulgusudur.
Umbilikal kordon (göbek kordonu) kan gazları nedir?
Umbilikal kordon kanı pH ve asit-baz dengesi yenidoğan bebeğin iyilik
halinin iyi bir göstergesidir. Umbilikal kordon kanında metabolik asidemi
yoksa doğum esnası oksijensiz kalma hali (intrapartum asfiksi ) söz konusu
değildir. Umbilikal arter pH’sı <7.20 ise asidemi olarak kabul edilir. Kan
pH’sı <7.0 ise ileri derecede asidemidir. Hiperkarbili veya hiperkarbisiz
hipoksi ve buna bağlı metabolik asidoz gelişmesi asfiksi (oksijensiz kalma)
olarak bilinir.
Canlandırma (resüsitasyon) nasıl yapılır?
Bebeklerin küçük bir yüzdesinde canlandırma gerekir. Canlandırma gerektiği
birinci dakika Apgar skorunun 0-3 olması ile anlaşılır. Bebek açık küvöze
alınmalı iyice kurulanmalı, ısıtılmalı, ve kuru örtülere sarılmalıdır. Hafif
baş aşağı pozisyonda tutulan yenidoğanın başı arkaya eğik olmalıdır. Solunum
yetersizse pozitif basınçlı ventilasyon (ambu) yapılır. Kendiliğinden
solunum olsa bile kalp atım sayısı <100 atım/dk ise ambu solunumu gene de
yaptırılır. Bebeğin rengine bakılır. Ciltte morarma varsa %100 oksijen
verilir. Ambu ile 30 saniye solutulmasına rağmen kalp atım sayısı <60 atım /dk
ise kalp masajı gerekir. Kalp hızı kendiliğinden olarak 80 atım/dk’ya
ulaştığında kalp masajı kesilmelidir. 30 saniyelik aralarla solunum ve kalp
atım sayısı değerlendirilir.
Resüsitasyon gerektiren yenidoğanların çoğu %100 oksijen ile uygulanan
ambuya cevap verir. Kalan kısmında kalp masajı da gerekir. Bu da yeterli
olmazsa ilaç uygulaması gerekir. Bebek doğduğunda kalp atımı yoksa direkt
olarak kalp masajı ve ilaç tedavisine geçilir. İlaçlar en az 30 sn süre ile
%100 oksijen ile yapılan ambu solunumu ve kalp masajı ile kalp atım sayısı
>80 atım/dk olmuyorsa veya kalp atımları yoksa uygulanır. Canlandırmada
kullanılan ilaçlar epinefrin, dopamin, bikarbonat, ve volüm arttırıcılardır.
Epinefrin ilk ilaç olarak kalp atımları 0 veya 30 sn aralıklarla yapılan
kontrollerde <80 atım/dk ise kullanılır. Epinefrinin 1:10000’lik
solüsyonu0.1-0.3 ml/kg dozda iv veya nefes yolu içine olarak hızla verilir.
Alınan kan gazlarında metabolik asidoz saptanırsa veya kalp atımları >100
atım/dk olmazsa sodyum bikarbonat verilir. Kanama bulguları varsa volüm
arttırıcılar kullanılır. Uzamış şokta önceki ilaçlara cevap vermiyorsa
dopamin infüzyonu yapılır.
Yenidoğan muayenesi nasıl yapılır?
Gebelik yaşının
belirlenmesi:
Yenidoğanın gebelik yaşının belirlenmesi için geliştirilmiş çeşitli tablolar
mevcuttur.
Göz bakımı:
Gonore ve klamidya enfeksiyonlarını azaltmak için çeşitli göz pomad ve
damlaları kullanılmaktadır.
Göbek bakımı:
Göbek 24 saat içinde kurur ve siyahlaşır. Povidon iyot ile her gün silinerek
steril gazlı bez ile sarılırsa göbek yolu ile enfeksiyon önlenmiş olur.
Göbek genellikle bir hafta içinde düşer ve normal göbek oluşur. Göbek
kordonu bakımı önemlidir..
Cilt bakımı:
Bebeğin iyi kurulanması gerekir. Vernix caseosa (verniks kazeoza)
yenidoğanın üzerinde bulunabilir. Temizlemeye çalışmak gerekmez. Bebek ısısı
stabil olduktan sonra veya daha çok da göbek düştükten sonra yıkanır.
Gaita ve idrar yapımı:
Tüm yenidoğanların %90’ı ilk 24 saat içinde mekonyum (ilk dışkıya verilen ad
mekonyumdur) yapar. Geri kalanların büyük çoğunluğu 36 saat içinde mekonyum
yapar. Bu süre içinde gaita ve idrar yapımı olmazsa anomaliler araştırılır.
Doğumdan 3-4 gün sonra anne sütüne bağlı açık sarı renkli gaita yapılır.
Kilo kaybı:
Doğumdan sonra gaita, idrar, ve ter gibi kayıplar nedeni ile ağırlık
azalması olur. Doğumdan sonra 10 gün geçince doğum ağırlığına ulaşır. Kilo
kaybı genellikle doğum ağırlığının %10’u kadardır.
Sarılık:
Bebeklerin yaklaşık üçte birinde 2-5. günlerde fizyolojik sarılık gelişir.
Karaciğerin indirekt bilirubini alması ve direkt bilirübine çevirmesi
immatüriteye bağlı olarak yetersiz kalabilir. Pretermlerde daha ağır
olabilen sarılık daha uzun seyreder.
Geri
Doğum
Valizi,Doğuma Hazırlık
Lohusalık
egzersizleri
İdeal
Bebek Odası Dekorasyonu
Doğum
Sonrası Cinsellik
|
|
|
|
|
|
|
e-gebelik.net
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Site içi arama
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
webmaster
|
|
|