Gebelerde Organlardaki Fizyolojik Değişikler Ve Sık Sorulanlar

Gebeliğin başlamasıyla birlikte adet günü geçer geçmez artan gebelik hormonlarının etkisi ile gebenin tüm hayati organlarında ciddi değişikler olur. Bu değişikliklerin sebebi vücudun hem bebeği hem de anneyi idame ettirecek şekilde çalışmasını sağlamaktır. Bazı organların çalışma hızı artar iken bazıları daha yavaş çalışmaktadır. Fakat tüm bu değişiklikler bir uyum içinde olmaktadır.

Solunum Sistemi, Akciğerler:

Gebenin göğüs çevresi artar ve akciğer kapasitesinde önemli bir azalma olur. Soluk alıp vermede güçlük, egzersiz toleransında azalma gibi belirtiler ortaya çıkabilir.Gebe zor nefes alıp verdiği için daha kolay yorulur.

Dolaşım Sistemi,Kalp:

Gebede kan dolaşımında ciddi değişikler olur; kan hacmi ve kırmızı kan hücre sayısı artar. Ancak kanın sıvı kısmı daha çok arttığından göreceli bir kansızlık ortaya çıkabilir. Bu durumda demir takviyesi gerekir. Kalp atım sayısında artış olur ve gebe bunu çok sık olarak çarpıntı olarak hisseder. Bu durum gebeliğin erken devrelerinde başlar ve gebeliğin ilerleyen aylarında rahatsızlık verecek şekilde artar.Progesteron hormonuna bağlı olarak özellikle ani pozisyon değiştirme ile tansiyonda ciddi düşmeler olur ve gebede buna bağlı fenalık hissi oluşur.Gebelerde ayrıca fizyolojik olarak kandaki lökosit (beyaz kan hücrelerinde) yükselme olur.Ayrıca gebelikte kanın pıhtılaşmaya olan eğilimi artar.

Üriner sistem:

Hormonların ve büyüyen rahmin etkisi ile sık idrara çıkma görülür. Büyüyen rahim mesaneye bası yaparak kapasitesini azaltır. Ayrıca üreterlere de bası yaparak idrar akımında yavaşlamaya ,sonuç olarak idrar yolu enfeksiyonlarına sebep olur. Bazen idrar yaptıktan sonra torbanın tamamen boşalmaması nedeni ile idrar yolu enfeksiyonlarına olan eğilim artar. Mesanelerini boşaltmaları için gebelere idrar yaparken öne doğru eğilmeleri ve ellerini dizlerine dayayıp destek alarak idrarlarını yapmaları tavsiye edilmektedir.

Sindirim Sistemi,mide-bağırsaklar:

Progesteron hormonunun etkisi ile tüm düz kaslarda ve tabii ki tüm sindirim siteminde gevşeme ,sonuç olarak da hareketlerde yavaşlama olur.Reflü olarak isimlendirilen yemek parçalarının mideden yemek borusuna mide asidi ile birlikte kaçmaları,gaz şikayetleri ve kabızlık sık gözlenir.Midede yanma da gebelik boyunca anne adaylarını rahatsız etmektedir.Aynı şekilde  safra kesesinin hareketinin azalması safra taşlarına ve safra çamuruna,tembelliğine olan eğilimi arttırır.Makatın etrafındaki venlerde genişleme sonucu (tabii yine progesteronun etkisi ile) hemoroid olarak isimlendirilen basurlar gelişir.

Kas ve İskelet sistemi:

Progesteron hormonu tüm eklemleri ve özellikle bel ve kalça eklemlerini yumuşatarak bel ağrılarına,kalça ağrılarına ve gebede postür değişikliklerine (kamburlaşma) sebep olmaktadır.Kasları da etkileyerek uyuşma,karıncalaşma ve özellikle ayak kaslarında çabuk yorulma belirtileri görülmektedir.

Cilt:

Gebelik hormonları cildi etkileyerek renk değişikliklerine ve cildin daha hasas olmasına sebep olmaktadır.Göbekte linea nigra adında bir çizgi,yüzde  chloasma olarak isimlendirilen gebelik maskesi ve vücutta sivilcelenme gözlenmektedir.Saçlar dökülmeye eğilimli ve cansızdır,avuç içlerinde kızarıklıklar görülür. Karın cildi ve memelerde çatlaklar ise gebeyi en çok rahatsız eden cilt değişiklikleridir.

Memeler ve genital organlar:

Gebeliğin ilk etkisi memeler üzerine olmaktadır.Memelerde büyüme,hassasiyet,meme uçlarında koyulaşma,damarlanma artışı gözlenir.Gebeliğin sekizinci ayından sonra bir çok gebede kolostrum adı verilen ilk sütün salgılanması da sık izlenmektedir.
Dış genital  organlarda ise renk değişimi,hasasiyet  ve varisler görülebilir.Hormonal uyarıya bağlı olarak vajinal salgıda artış saptanabilir.Vagina daha hassas ve cinsel ilişkide ağrılı olabilir. Rahmin kitlesi gebelik sonunda yaklaşık 16 kat, hacmi ise 500-1000 kat artar. Eski haline ancak doğumdan 40 gün sonra dönebilecektir.

Hamilelerin En Sık Sorduğu Sorular...

Tahmini doğum tarihi nasıl hesaplanır?
Gebelik son adet tarihinden itibaren 40 haftadır. Son adet tarihine 7 gün ekleyip 3 ay geri gidildiğinde tahmini doğum tarihi bulunabilir. Son adet tarihi 5 Mart 2001 olan bir hamilenin tahmini doğum tarihi 12 Aralık 2001''dir. Ancak adetleri düzensiz olan hastalarda yumurtlama ve döllenmenin ne zaman olduğunu tahmin etmek zordur. Gebeliğin büyüklüğü ve tahmini doğum tarihi son adet tarihine göre değil de ultrasonografik ölçümlere göre belirlenir.

Bebeğin kalp atışları ilk kez ne zaman duyulur?
Bebeğin ilk kalp atışları 10. - 12. haftalar arasında duyulmaya başlanır. Bebeğinizin kalp atışlarını hekiminiz Doppler cihazı ya da doppler ultrasonografi ile size dinletebilir.

Düşüğün bulguları nelerdir?
Vajinal kanama ve takiben kasıklardaki kramplar düşük habercisi olabilir. Uzun süren kanama ve kramplar çoğunlukla düşükle sonuçlanır. Bu bulgular saptandığında derhal doktorunuza başvurmanız gerekir. İstirahat ve doktorunuzun önereceği ilaçlar düşüğü önleyebilir.

İlk gebeliğin düşükle sonuçlanması durumunda tekrar düşük yapma ihtimali var mıdır?
Gebeliklerin % 20''si düşükle sonuçlanır. Hamileliğin ilk dönemlerinde görülen düşükler genellikle genetik bozukluklara bağlı olur ve bunların önlenmesi mümkün değildir. Ayrıca bazı enfeksiyonlar, progesteron adı verilen hormonun eksikliği ve bağışıklık sistemindeki bozukluklar da düşüğe neden olabilir. Önceki gebeliği düşükle sonuçlanan kişilere gerekli incelemeler yapılmalı ve hamileler gebelikleri süresince doktor kontrolü altında olmalıdır.

Anne adayının kan grubunun RH negatif olması bir problem yaratır mı?
Kan grubu Rh negatif olan bir kadın kan grubu Rh pozitif olan bir erkek ile evli ise ve RH pozitif bir bebek taşıyorsa kan uyuşmazlığı görülebilir. Kan grubu RH negatif olan bir gebenin kan dolaşımına RH pozitif kan karışırsa bağışıklık sistemi uyarılır ve oluşan antikorlar plasentaya geçer. Varolan gebelikte ve sonraki gebeliklerde bebeğe zarar verir. Bu durumun engellenmesi için gebelere 28. haftada RhoGAM adı verilen immünglobulin preparatı uygulanır. Düşüklerde de sonraki gebeliklerin sağlıklı olabilmesi için RhoGAM uygulanmalıdır.

Hamilelikteki bulantılar ne zaman son bulur?
Gebeliğin 8. haftasında başlayan bulantılar 16. haftaya kadar sürebilir. Gebelikte yükselen beta - HCG hormonuna bağlı oluşan bulantı çoğul gebeliklerde daha çok olur. Sık sık ve az yemek ile önlenebilen bulantılar sağlıklı bir gebeliğin göstergesidir.

Hamilelik döneminde kaç kilo alınması gerekir?
Tüm hamilelik boyunca 8 - 10 kg alınması sağlıklıdır.Bunun ilk üç aya düşen kısmı yaklaşık 2 kilogramdır. Hamileliğin ilk üç ayında fazla kilo alan kadınlar genellikle gebeliğin sonuna dek istenenin üzerinde kilo alırlar.

Hangi laboratuar testleri kesinlikle yapılmalıdır?
Hamilelik döneminde idrar testi, kan grubu tayini, kansızlığın tesbiti için kan sayımı, Hepatit B, Rubella ( kızamıkçık ), sifiliz ( Frengi ) toksoplazma, herpes vb. gibi bazı enfeksiyonları araştıran testler yapılmalıdır.

Adetleri düzensiz olan birinin yaklaşık doğum tarihi nasıl hesaplanır?
 Adetleri düzensiz olan anne adaylarında yumurtlama ve döllenmenin ne zaman olduğunu tahmin etmek çok zordur. Gebeliğin büyüklüğü ve tahmini doğum tarihi son adet tarihine göre değil de ultrasonografik ölçümlere göre belirlenir.

 İlk ultrasonografi ne zaman yapılmalı?
 Beklenen adet günü geçtikten yaklaşık iki hafta sonra gebelik ultrasonografik olarak tespit edilir ve bebeğin gelişimi izlenir.

 Doğum kontrol hapı kullanırken hamile kamanın bebeğe bir zararı olur mu?
 Doğum kontrol hapları düzenli olarak kullanıldığında gebelik oluşmaz. Çok nadir görülen bu durumda bebek için bazı riskler olsa da yapılan çalışmalar bu gebeliklerin diğer gebeliklere göre daha yüksek oranda anormal bebek doğumu veya düşük ile sonlanmadığını gösteriyor. Ancak gebelik farkedildiği anda doğum kontrol hapı derhal kesilmelidir.

 Hamileyken bilgisayar kullanmak zarar verir mi?
 Hayır. Ancak belli noktalara dikkat etmeniz gerekir. Bilgisayar kullanırken yayılan ışınlardan etkilenmemek için 40 – 50 cm uzakta oturmak gerekir.

 Hamilelik sırasında evde kedi beslemek problem yaratır mı?
 Kediler toksoplazma gondi olarak adlandırılan ve toksoplazmozis hastalığına yol açan bir paraziti taşır. Hamilelik döneminde bu parazit alınır ve bebekte enfeksiyon oluşursa; zeka geriliğine, körlüğe ve diğer bazı anormalliklere yol açar. Bu parazit kedi dışkısı ve iyi pişmemiş etler ile bulaşır. Bu parazitle karşılaşılan kişiler genelde enfeksiyonu fark etmeden hafif bir grip gibi atlatırlar. Çiğ etmek yemekten kaçınmak, çiğ etle temas ettikten sonra ağzı ve gözleri ellememek, sebze ve meyveleri çok iyi yıkamak, kedi dışkısı ile temas edileceğinde eldiven kullanmak gibi basit önlemler ile bu enfeksiyondan korunabilir.

Hamilelik sırasında tırnaklara oje sürmek sakıncalı mıdır?
 Ojelerde sabitleştirici olarak formaldehid denen kimyasal kullanılır, bu maddenin tırnaklardan emilimi fazla olmaz. Fakat ojenin iyi havalandırılan bir odada sürülmesi önerilir.

 Hamilelik sırasında aşı yaptırılabilir mi?
 Özellikle hamileliğin ilk üç ayında tüm aşılardan kaçınmak gerekir. Kızamık, kızamıkçık ve kabakulak gibi canlı virüs aşılarından hamile kalmadan üç ay öncesinden itibaren ve hamilelik döneminde kaçınılmalıdır. Ölü bakteri aşıları salgınlarda ve gerekli olduğu zaman yapılabilir. Kuduz riski veya hepatit riski olan durumlarda gebeler aşılanmalıdır. Gelişmekte olan ülkelerde tetanus aşısının uygulanması önerilir.

 28 haftalıktan itibaren bazı anne adaylarında süt geliyor. Bu durum normal midir?
 Bu gebelikte sık görülen bir durumdur. Memeleri emzirmeye hazırlayan hormonlar doğumdan önce süt salınmasına ve göğüslerden süt gelmesine neden olabilir. Bu ilk önce sadece cinsel ilişki sırasında olabilir. Sıvı beyaz renkli ve temiz görünümlüdür. Kanlı ve koyu renkli akıntılar hemen değerlendirilmelidir. Doğumdan önce göğüslerinden süt gelen gebelerin bu sütü sağmaması gerekir. Çünkü bu işlem erken doğuma neden olabilir.

                                             Geri 

Kadın anatomisi
Meme ağrısı , mastalji