Gebelikte Yapılan Testler İle Gebelikte yapılan İncelemeler

Hamilelikte yapılan testler ile hamilelikte yapılan incelemeler nelerdir?
Hamilelikte  ortaya çıkabilecek bazı problemleri teşhis edebilmek için gebelikte yapılan  testler aşağıda sıralanmıştır. Bunlardan bazıları tüm gebe kadınlarda rutin olarak doktor tarafından  istenmektedir. Rutin dışındaki diğer  “gebelikte yapılan testler”,sizin ve ailenizin tıbbi öyküsü doğrultusunda gerekli görülürse doktorunuz tarafından istenecektir. Akılda tutulması gereken şey ise bu “hamilelikte yapılan testler” normal çıkmasa da,testler her zaman bir problem olduğunu göstermez. Böyle durumlarda genel olarak ek testlere ve incelemelere  ihtiyaç duyulur veya anormal sonuç veren test yenilenir. Eğer gerçekten bir problem tesbit edilirse bunun ne anlama geldiği ve tedavi edilebilme olanaklarını kadın doğum uzmanınız ile  görüşünüz. Tüm bu tıbbi girişimlerde, testlerin kendisi ya da tedavi yöntemleri ile ilgili bazı mutlak riskler de söz konusudur. Uygulamalardan önce bu riskleri de doktorunuzla konuşunuz, sizlere en uygun dönemde bir program dahilinde gebelikte yapılan testler planlanacaktır.

Kan gurubu, kan uyuşmazlığı testi, Rh ( Rhesus ) testi .
Kan gurubu, kan uyuşmazlığı Rh ( Rhesus ) testi  Rh pozitif (+) ya da Rh negatif ( - ) kana sahip olduğunuzu gösterir.Kadınların % 8 – 15 kadarı Rh negatif kan grubundandır.Rh negatif kana sahip olmak gebelik açısından bir problem  anlamına gelmez.Rh negatif kana sahip olmak eğer baba Rh (+) ise bebeğin de Rh (+) olabilme ihtimalinden  ve gebelikte “kan uyuşmazlığı” olabilmesi dolayı kaygı uyandırır. Gebeliğiniz boyunca ortak kan dolaşımı olması sebebiyle  bebeğiniz ve sizin kanınız birbiriyle karışacaktır. Sizin Rh (-) kanınız ile bebeğinizin Rh (+) kanı karşılaştığında vücudunuz Rh (+) kan hücrelerini yabancı bir düşman olarak görerek ona karşı antikor denilen koruyucu hücreler üretecektir.Bu antikorlar ortak kan dolaşımınız sayesinde tekrar bebeğinize ulaştığında bebeğinizin Rh (+) kan hücrelerini yok edeceklerdir.Bu nedenle eğer siz Rh (-),bebeğiniz de Rh (+) kan grubuna sahipseniz,bebeğinize karşı ne kadar antikor ürettiğinizi anlamak için,doktorunuz,gebeliğiniz boyunca belirli aralıklarla bunu kontrol ve takip  edecektir.
Rh uyumsuzluğu  ( kan uyuşmazlığı) ilk gebelikte çoğunlukla tehlike arzetmez,çünkü genellikle Rh (+) bir bebeğe ilk kez gebe kalan bir anne adayı,yeteri kadar antikor üretene kadar doğum gerçekleşmiş ve dolayısıyla da ilk bebek bu durumdan hemen hemen hiç etkilenmemiş olur.Ancak aynı anne sonraki gebeliklerden  birinde tekrar bir Rh (+) bebeğe gebe kalacak olursa bu bebek için gerçek ve önemli bir tehlike söz konusudur,çünkü;bu sefer annenin koruyucu antikorları yeterli sayıda ve saldırıya hazırdırlar.Rh uyumsuzluğu olan tüm gebeliklerde,gebeliğin 28.haftasında mnce indirekt coombs testini takiben  ve doğumdan sonraki ilk 72 saat içinde bebeğin kan gurubunu öğrendikten sonra ,Rh immunglobini / Anti _ ) denen iğnenin anneye yapılmasıyla, oluşabilecek komplikasyonlardan korunulmuş olunur.Bu enjeksiyon antikor oluşma riskini büyük oranda azaltacaktır ve diğer gebelikteki bebeği kan uyuşmazlığından koruyacaktır..Böylece sonraki gebeliklerinizde Rh uyumsuzluğuna bağlı bir problem yaşamanız engellenmiş olacaktır. Rh (-) kan grubundan olan bir kadın dış gebeliğe 8ektopik gebelik)  maruz kalmış veya düşük yapmış olsa bile,ya da gebeliği devam ederken koryonik villus örneklemesi,perkütan umblikal kord örneklemesi veya amniyosentez gibi bir takım perinatolojik  ileri tetkiklerin uygulaması altına giriyorsa mutlaka  anti –D Rhogam ( Rh immunglobini ) enjeksiyonu yapılması  gerekir.

Tam Kan sayımı Hematokrit ve Hemoglobin kontrolü .
Hamilelikte yapılan testler arasında önemli bir parametredir. Gebelikte çok yaygın olarak özellikle Türk kadınlarıda beslenme alışkanlığımızdan dolayı görülebilen anemi ( kansızlık ) ya da kırmızı kan hücrelerinde azalma gibi durumları anlamak için hemoglobin ve hemetokrit  seviyeniz kontrol edilmiş olması gerekir.Gerçi bu kontrolde herhengi bir eksiklik tesbit edilmese de,gebelikte demir ihtiyacı artacağı için,doktorunuz mutlaka size bir demir ilacı ya da demir de içeren bir multivitamin verecektir.Bu demir ilaçları dışkınızı koyu renge , siyaha yakın  bir renge  boyayacaktır.Ayrıca verilen bu gebelik  vitaminler ilaçları kabızlığa da neden olabilir. Kan eksikliği demir eksikliğine bağlı olabileceği gibi Megaloblastik anemi, Pernisiyöz anemi, Orak hücreli (Sickle cell) anemi, Thalesemi durumları, maligniteler ve bazı sistemik rahatsızlıkların bir belirtisi olarak da karşımıza çıkabilir. Ülkemizde özellikle Akdeniz ve Ege bölgelerinde Thalesemiye (Akdeniz anemisi) bağlı anemiler sıklıkla görülmektedir.

Tam idrar testi (TİT) , gerekirse idrar kültürü
İlk muayenede istenilen testlerden biride tam idrar testidir, idrar tahlilleri böbrek fonksiyonlarının indirekt bir göstergesi olduğu gibi gizli veya aşikar idrar yolu enfeksiyonu varlığını konusunda da bilgi verir. İlk aylardaki idrar yolu enfeksiyonları gebeliğe bağlı bulantı ve kusmaları arttırır, idrarda yanma ve/veya kasık ağrılarına neden olabilir. Son aylardaki gizli veya aşikar enfeksiyonlar ise erken doğum sancılarına sebep olabilir

Kan biyokimyası
Açlık kan şekeri (AKŞ), Üre (BUN), SGOT, SGPT, Kreatinin gibi biokimya testleri gebeliğin ilk üç ayında bazı hekimler tarafından rutin gebelikte yapılan testler kapsamında yapılmaktadır.Karaciğer ve böbrek hastalıklarının gebeliğin hemen başlangıcında tespiti takip açısından önemlidir. Nitekim gebelikte bu organların yükleri de artacaktır. İleri derecede böbrek veya karaciğer problemlerinde gebelik sonlandırılabilir. Özellikle şeker hastalığı (diabet), yüksek tansiyon (hipertansiyon) gibi sistemik rahatsızlıkların varlığında bu testlerin önemi artar. Bu durumlarda hekimler ek olarak bazı testler de isteyebilir

Gonore ve Klamidya testleri

Gebelikte yapılan testler arasında her zaman rutin olarak yapılmazlar , şüphe var ise doktor talep edebilir.Seks yoluyla geçen bu doğum sırasında anneden bebeğe bulaşabilecek olan gonore enfeksiyonu gonokokkal konjunktivit denilen ve tadavi edilmediğinde bebekte körlükle sonuçlanacak bir hastalığa da neden olabilir.Gonore ya da klamidya enfeksiyonu bulunan bir kadın antibiyotikler kullanılarak daima güvenli bir şekilde tedavi edilebilir. Klamiya  ile enfekte olan anneden doğan bebeklerde ise,pnömoni ( zatürre ),kulak enfeksiyonları ve körlüğe kadar gidebilen göz enfeksiyonlarına neden olabilirler.Klamidya servikal muayene ve serviksten alınan hücre örneklerinin incelenmesi ile teşhis edilebilir ve daima antibiyotiklerle kolayca tedavi edilebilir.

Sfiliz testi ,VDRL

Gebelikte yapılan testler arasında her zaman rutin olarak yapılmazlar .Sfiliz; cinsel yolla bulaşan ve tüm vücuda yayılarak,kalp hastalıklarına,nörolojik arazlara ve hatta ölüme neden olabilecek bir hastalıktır.Gebelik sırasında düşüklere ya da erken doğuma neden olabildiği gibi doğan bebeklerde de anemi,sinir sistemi arazları,kemik ve diş yapısında bozukluklar ve karaciğer hastalıklarına neden olabilir..Şüphe durumunda yapılması gerekir. Bazı hekimler gebelik testleri arasında rutin olarak yaparlar.

Rubella testi, Kızamıkçık testi .
TORCH testi arasında bulunan bir testtir. Rubella (kızamıkçık testi ) testi ,kızamık virüsüne karşı bağışık olup olmadığınızı gösterir.Çocukluğunda hemen her kadın aşılandığı için genellikle herkes  kızamıkçığa karşı bağışıktır.Eğer bağışık değilseniz doktorunuz size,gebeliğiniz boyunca kızamıklı kişilerden uzak kalmanızı önerecektir çünkü gebelikte kızamıkçık aşısı  yapılmaz. Yine de enfekte bir kişiyle karşılaşmak her zaman enfeksiyonu kapmak demek değildir,fakat,eğer gebeliğinizin ilk 3 ayı içinde enfekte olmuşsanız bebeğinizde doğumsal bir anomali gelişme ihtimali vardır.

HIV tesi,  AIDS  testi .
HIV, AIDS  neden olan virüstür.AIDS,vücudun enfeksiyon hastalıklarına karşı savaşma kabiliyetini yok eder.HIV ya da AIDS için kesin olan tedavi olamamakla birlikte,uygulanacak tedaviler yaşam uzatıcı ve koruyucu olacaktır.HIV,enfekte vücut sıvıları ( örneğin  meni,kan ve vajinal salgı ) ile bulaşır. Aslında her gebe kadının,riskli olup olmadığında ya da daha önce HIV testi yapılıp yapılmadığına bakmaksızın bu testi yaptırması gereklidir.HIV virüsü taşıyan bir anne adayı virusu mutlaka bebeğine de geçireceği için bu testi yaptırmış olması çok önemlidir

Hepatit B virus taraması.
Gebelikte  yapılan testler arasında önemli bir parametredir. Hepatit B virüsü enfekte kan,meni,vajinal salgı ve tükrük gibi vücut sıvıları ile bulaşır.Hepatit B virüsü açısından risk alyındaki kişiler;sağlık çalışanları,birden fazla seks partneri olanlar,daha önce seks yoluyla bualaşan bir hastalık geçirmiş olanlar,damardan uyuşturucu kullananlar,kan nakli yaptıranlar veya diyaliz tedavisi görenlerdir.Gebe kadınlar basit bir kan testiyle hastalıklı olup olmadıklarını anlayabilirler. HBsAg, ve Anti Hbs kanda bakılarak hepatit B tespiti yapılabilmektedir. Hepatit B taşıyıcı annelerin bebeklerine doğum sonrası aşı ile serum uygulaması yapılır ve belirli aralıklarla aşı tedavisi devam eder. Bu şekilde bebeğin aktif olarak bağışıklanması sağlanır. Ancak maalesef Hepatit C ve AIDS virüsünü taşıyan gebelerin doğan bebekleri için hastalıktan koruyucu etkin bir tedavi günümüzde bulunmamaktadır.

Toksoplazma testi .
Toksoplazmozis enfeksiyonu , çiğ et yemekle ve özellikle kedi gibi çiğ et yiyen hayvanların dışkılarına temasla bulaşır.Gebelikte bu enfeksiyona maruz kalmak,bebekte bir takım doğumsal arazlara neden olabilir. Toksoplasma özellikle kedi ve köpek dışkıları bulaşmış yenilen gıdalardan alınır. Özellikle çiğ et ve iyi yıkanmamış meyve ve sebzeler Toksoplasma parazitinin geçmesinde rol oynar. Gebeliğin başında yapılan antikor tarama testlerinde Ig M ve Ig G antikorlarının her ikisinin de negatif olması durumu vücudun toksoplasma paraziti ile hiç karşılaşmadığını gösterir. Bu durumda gebeliğin sonuna dek toksoplasmadan korunma şarttır.

Postprandial Glikoz Testi (PPG) 50 gram glukoz yükleme testi
Glukoz tolerans testi ( GGT ),gebeliğinin 24 – 28 haftalarında her gebe kadına uygulanmalıdır.Bu test,aslında diabet ( şeker ) hastalığı gibi olamamakla birlikte, gestasyonel diabet denilen ve gebelikte hormonların etkisiyle ortaya çıkan klinik durumun tesbit edilmesinden ibarettir.Gebelikleri sırasında yapılan bu testte kan şekeri yüksek çıkan gebelerin bebekleri çoğunlukla normalden daha iri olurlar ve doğduktan sonra,hayatları boyunca da diabet hastalığı açısından yüksek risk taşırlar.Bu test için size,önce şekrli,standart bir içecek verilir.Sonra,kısa bir zaman sonra kan şekerinin seviyesi tesbit edilir.Kan şekerinizin yüksek çıkması her zaman gestasyonel diabet demek değildir ve sadece daha ileri tetkiklerin yapılmasına neden olur.Bu gebelik haftasında kişilere sabah aç karınla 50 gram toz glukoz sulandırılarak içirilir ve bir saat sonrasında tetkik için kan alınır.
Alınan kan örneğinde kan şekeri değerinin 140 mg/dl ve üzerinde olması durumunda test pozitif olarak kabul edilir ve bu gebelerde bir gün sonra 100 gram standart glukoz tarama testine geçilir.Bazı gebeler bu oldukça tatlı olan bu suyu içmede problem yaşayabilirler, örneğin bulantı ve kusmaları olabilir. Bu durumda laboratuara giderken yanlarında “limon” götürüp tatlı suyun içine sıkmak suretiyle şikayetleri genel olarak giderilecektir.

OGTT, Oral Glikoz Tolerans Testi, 100 gram şeker tarama testi
50 gr tarama testi (+) çıktığı zaman yapılır. 100 gram standart tarama testinde bu kez gebelerden sabah aç karınla kan alınır ve hemen sonrasında 100 gram toz glukoz sulandırılarak içirilir. İçimden 1 saat, 2 saat ve 3 saat sonra tetkik için kan alınır. Böylece açlık kan şekeri ile birlikte toplam 4 ayrı kan şekeri değeri elde edilmiş olur. Bu 4 değerden 2 veya daha fazlasının standart değerlerin üzerinde olması durumunda gebeler ”gestasyonel diabet (gebeliğe bağlı diabet, gizli şeker hastalığı)” teşhisi alarak kalori kısıtlaması amacıyla diyetisyene gönderilirler.

 
İndirekt Coombs Testi
28 gebelik haftasında  yalnızca kan uyuşmazlığı olan gebeler yeniden İndirekt Coombs testine bakılarak değerlendirilir, sonuç negatif ise bebeğin etkilenmediği anlamına gelir. Doktorun önerisi ile  gebeliğin sonuna kadar etkilenmeden (immünizasyon) korumak amacıyla gebeye “Anti D Immunglobulin” iğnesi , Rheogam, yapılıır.

İkili test, 11-14 hafta testi
Gebelikte yapılan testler arasında rutin uygulanır ve  ilk trimester tarama testinin amacı Down sendromunun erken gebelik haftalarında yakalanmasıdır.
Son adet tarihine göre 11-14 . gebelik haftaları arasında uygulanan testte anne adayından kan alınarak serbest ß-HCG ve PAPP-A biyokimyasal değerlerine bakılır. Kan testi ile birlikte bebekte “ense kalınlığı”  (NT) ölçöümü de yapılır. “İkili test” olarak anılan işlemde her iki biyokimyasal değer bilgisayar programında değerlendirilir ve ortaya bir risk oranı çıkar. Risk oranının 1/250’nin üzerinde olması Down sendromu açısından ileri tetkiki gerektirir.

Üçlü test, tirple test;
Gebeliğin 16-20 haftaları arasında anne kanından alınan örnekte ß-HCG, alfa feto protein (AFP) ve bağlanmamış estriol (uE3) denilen üç biyokimyasal maddenin ölçümü ile yapılır. Bu ölçümler gebelik haftasına göre annenin yaşı, vücut ağırlığı, ırkı, annede diyabet olup olmaması, sigara içip içmediği, öyküde önceki gebeliklerin özellikleri ile birlikte değerlendirilir. Büyümekte olan bebekte olabilecek nöral tüp defekti ve bazı kromozomal anormalliklerle (Down sendromu ve trizomi 18) karşılaşılma riski hesaplanır. Sorun çıkar ise detaylı ultrasonografi ve amniosentez önerilir, ideali 16-20 gebelik haftaları arasında yapılmasıdır

Dörtlü test
Son günlerde gittikçe daha fazla yapılmaya başlayan bir testtir. Hamilelikte yapılan testler arasında rutinde değildir. Dörtlü test tıpkı ikili test ve üçlü test gibi DownSendromu, nöral tüp defekti ve Trizomi 18 adı verilen hastalıkların bebekte olma riskini belirleyen bir tarama testidir. Diğer iki test ve tüm tarama testleri gibi bebekte hastalık olup olmadığını değil sadece o hastalıkların o bebekte bulunma riskini belirler. Eğer risk kabul edilebilir sınırların üzerindeyse bu anne adaylarında ileri ve tanı koydurucu incelemelerin yapılması gündeme gelir Dörttlü test anne adayından kalınan kan örneğinde dört değişik maddenin düzeylerinin saptanması temeline dayanır. Bu maddelerin düzeyleri, annenin beklenen doğum tarihindeki yaşı, sigara kullanımı, kilosu ve boyu gibi değişkenler de gözönüne alınarak bilgisayar programları tarafından
işlenir ve sonuçta bir risk belirlenir.  Dörtlü teste incelenen maddeler şunlardır: beta-hCG , Alfa-feto protein (AFP) , Estriol (E3) , Dimerik inhibin-A (DIA)

Rutin Ultrasonografi.
Ultrason ya da ultrasonografi (usg ) ,ses dalgalarını kullanarak fetüsün değerlendirilmesine yarayan bir görüntüleme metodudur.Gebeliğin erken dönemlerinde yapılan usg,gebeliği teyid etmek,gebeliğin gerçek yaşını ve uterus içindeki lokalizasyonunu tesbit etmek ve fetus sayısını belirlemek için uygulanır.Daha sonraki ultrason kontrolleri ise,bebeğin zamanla uyumlu olarak gelişip gelişmediğini ve bebeğin merkezi sinir sistemi ile diğer organlarını takip etmek için uygulanır.Bir kısım doğumsal anomalileleri  tesbit edebilmekle birlikte bütün doğumsal defektleri tesbit etmek mümkün değildir.

NST, Non-stes testi .
Non-stres testi ( NST ) , bebeğe ait  kalp atımlarını anne karnında  takip etmeye yarayan elektronik bir monitörizasyon sistemidir. Sonuçları,fetüsün sağlığı konusunda sizi ve doktrounuzu yeterince rahatlatacak güvenliktedir.Genellikle diabetli ya da yüksek tansiyonlu riskli gebelerde, çoğul gebeliklerde veya diğer gebelik komplikasyonlarında gerek duyulur.Gün geçmesi durumunda gebelikte yapılan testler arasında yapılması gereken bir incelemedir.

Biyofizik profil .
Bebeğin sağlık durumunu değerlendirme testlerinin topluluğudur. Biofizik profil ( BFP ) ,ultrason kullanılarak,bazen NST nin de eklenmesiyle birlikte fetusun gelişim parametrelerini değerlendirmek için uygulanan bir testtir.Bu test ile fetal solunum,vücut hareketleri,kas yonusu ve amniyotik sıvı miktarı değerlendirilir.

                                                           Geri 
 

Hafta Hafta Gebelik