Lohusalık (Loğusalık)

Plasentanın çıkışıyla başlayan bu dönem 6 hafta devam eder.Bu süre içinde tüm gebelik dönemi boyunca ortaya çıkan değişikliklerin önemli kısmı geri döner.Bazı anatomik değişiklikler ise kalıcıdır.Loğusaların gebelikte dikkat ettikleri beslenme ilaç kullanımı gibi bir çok hususa bu özel dönemde de dikkat etmeleri gerekmektedir  Hormonal değişiklikler:

Gebelik öncesi dönemde  de var olan östrojen,progesteron ve prolaktin gebelik süresince yükselir.Doğum sonrasında östrojen kısa sürede normale iner ,progesteron düzeyinin normale dönmesi 1 haftada olur, B-hCG (gebelik hormonu) ise 2 haftada azalır.

Lohusalıkta normal seyirde ortaya çıkan değişiklikler:

Gebelik süresince oluşan sıvı artışı ve ödem nedeniyle lohusalığın ilk saatlerinden itibaren  vücutta biriken bu fazladan sıvı idrar yolu ve terlemeyle atılır.Özellikle emzirme esnası terleme artar.

Gebeliğin son dönemlerinde artan solunum sayısı ve dakika kalp atım hızı lohusalıkla beraber normale döner.Nefes darlığı hissi azalır.

Gebelik döneminde dolaşım sisteminin mekanik basısına bağlı yavaşlama sonucu tansiyonda düşme eğilimi,ödem,varis ,hemoroid (basur) oluşumu görülmekte olup bu değişiklikler loğusalıkta bebeğin yaptığı bası ortadan kalktığı için kaybolur.
 

ERKEN LOĞUSALIK BELİRTİLERİ

Doğumdan sonraki ilk hafta erken lohusalık olarak adlandırılır.

Erken lohusalığın (ilk hafta)  bedensel belirtileri nedir?

ü       İlk hafta  sonuna doğru pembe renge dönebilen kanlı akıntı,loşi

ü       Rahim kasılmalarının yol açtığı ağrılar

ü       Sezaryenle doğumda kesi yerinde ağrı,yanma ,hissizlik

ü       Normal doğumda epizyo yerinde ağrı , hissizlik,batma

ü       İdrar yapma güçlüğü, kabızlık

ü       Yorgunluk ,uykusuzluk

ü       Normal doğumda ıkınmaya bağlı gözde kanlanma

ü       Yoğun terleme

ü       Memelerde şişme.

Erken loğusalığın (ilk hafta) duygusal belirtileri nedir?

ü       Mutluluk , depresyon

ü       Yetersizlik korkusu

ü       Sinirlilik,yorgunluk. 

Kanama;

Kan, mukus ve dokudan oluşan akıntıya loşi denir. Ve ilk günlerde adet kanamasından daha fazla olabilir.Yataktan kalktığında ilk günlerde miktar yoğunlaşabilir.Renk ilk günlerde kırmızı ,sonraları pembe kahve rengi ve en sonunda sarımsıdır.

Doğum sonrası ağrılar;

Doğum sonrası özellikle emzirme esnasında kramp benzeri ağrılar olur.Bu ağrılarla rahim küçülür.Emzirme esnası oksitosin hormonu salgılandığı için rahim kasılmaları ve ağrılar artar. Bu ağrılar bir hafta kadar devam edebilir.

Normal doğum sonrası epizyotomi;

Epizyotomi bölgesinin iyileşmesi 7-10 gün sürebilir.Epizyotomi bölgesinin bakımı özeldir. Doğum dikişi temiz bakılmalıdır

Epizyotomi bakımı nasıl yapılmalıdır?

Ø       4-6 saatte bir hijyenik ped değiştirilmelidir.

Ø       Dışkılama yada idrar boşaltımı ardından epizyo (doğum kesisi ) yeri ılık su ve antiseptik solüsyon ile temizlenir.Temizleme esnasında ıslak bez,tuvalet kağıdı veya gazlı bez önden arkaya doğru kullanılır.

Ø       Ağrılar için ılık oturma banyosu, sıcak kompres rahatlatıcıdır.

Ø       Ağrılar devam ediyorsa parasetamol türevi ağrı kesiciler , önerilen antibiyotikler ve gerekiyorsa lokal kremler kullanılır.

Ø       Uzun süre ayakta kalmak yada oturmaktan kaçınılır.Epizyotomi kesisinin olmadığı taraf üzerine oturmak önerilir.

Ø       Sıkı sentetik iç çamaşırları önerilmez.

İdrar yapmada güçlük;

İlk 24 saatte bazen sıkışma hissi olmaz ,bazen de lohusalar idrara çıkamazlar.Bazıları ise idrar yaparken yanma ,ağrı hissedebilirler.Bu  şikayetlerin sebepleri doğum sonrası mesanenin  fazla genişleme olanağı olduğundan idrar yapma ihtiyacı azalması ve doğum sonrası basınçtan dolayı mesanenin geçici olarak işlev görememesidir.Doğumda kullanılan  ilaçlar yada  anestezi uygulaması da mesane duyarlılığını azaltmış olabilir.Ağrı korkusu ,utanma duyusu, yardım gereksinimi gibi psikolojik etmenler de idrar problemlerinde rol oynarlar.

Doğum sonrası mesane 6-8 saatte bir boşaltılmalıdır.Bunu sağlamak için doğum sonrası yürümek çok sağlıklıdır.İlk 24 saatten sonra genellikle idrar miktarı artar. Gebelik sırasında vücutta tutulan sıvı ve ödem idrar ile hızla atılmaya başlar.

Kabızlık;

Çoğu defa doğum sonrası barsak hareketlerinin başlaması gecikebilir. Doğum esnası karın kaslarının zorlanması  ve bağırsağın tembelleşmesi kabızlığın sebepleridir.Normal doğum sonrası ıkınma ile dikişlerin açılacağı korkusu da tuvalet alışkanlığını değiştirebilir.Bol sıvı alımı,meyve tüketimi ve ev içi yürüyüşler  bu sorunun çözülmesinde yardımcı olur.

Aşırı terleme;

Gebelik esnasında depolanan sıvının atılması ve hormonal değişiklikler sonucu özellikle emzirme esnası ve geceleri yoğun terleme ilk hafta olağandır.Sıvı alımına dikkat etmek gerekir.

Sütün yeterliliği;

Anne sütü doğumdan sonra  3-4.üncü günlerde  artar ve bu memede dolgunluk ile fark edilir.İlk günlerde memede dolgunluk olmayışı sütün gelmediği anlamına gelmez.Önemli olan ilk günlerde kolostrum  denilen ilk sütün gelmesi ve bunun çocuğa verilmesidir.

Memelerde şişkinlik;

Sütün yoğun gelmesinin yol açtığı şişme ,meme ebadında büyüme ve ağrı emmeyi güçleştirebilir.Önemli olan düzenli süt verme ile düzeleceğinin bilinmesidir.Fazla şişkinlik olur ise tirle ismi verilen plastik pompa ile memeler boşaltılmalıdır.Gerekirse süt sağma makineleri de kullanılır.

Eve dönüş;

Sorunsuz normal doğum yapan bir anne genellikle  24 saat içinde eve gönderilir.Bu süreçte  hem anne hem de yeni doğan bebek takip edilir.Doktor izni olmaksızın bu süreden önce  eve gitmek istenirse aile yasal sorumluluğu  yazılı olarak üstlenmelidir.

Doktorunuzu ne zaman aramalısınız?

      ü       Yoğun kanama

ü       Kötü kokulu loşi ,akıntı

ü       Loşi içinde büyük pıhtı parçalarının olması

ü       İlk haftada loşi olmayışı

ü       38 derecenin üzerine çıkan ve devam eden ateş

ü       Bacak ve baldırlarda ısı artışı ,duyarlılık kızarıklılık ve ağrı

ü       Meme dokusunda ağrı, sıcaklık,meme ucundan iltihap gelmesi

ü       Sezaryen dikişinin olduğu yerde akıntı ,kanama,ısı artışı

ü       Fenalık hissi,kendini iyi hissetmeme.
 

Sezeryan Ameliyatı Sonrası İyileşme;

Sezeryen ameliyatı sonrası iyileşme dönemi karın ameliyatlarına benzer.Ancak ek olarak doğumun iyileşme süresi de yaşanır.Doğum sonrası ağrılar,loşi, memede şişme,yorgunluk ,terleme ,saç dökülmesi gibi problemler normal doğum sonrası da görülür.

Sezaryenin hemen ardından  uyanma odasında  titreme ,üşüme olur.Genel anesteziden uyanırken ilk saatler bellek bulanıklaşabilir. Epidural-spinal anestezinin etkisinin geçmesi daha uzun sürebilir,ameliyat sonrası 8 saat sırt üstü yatmak gerekir.Bazen bulantı-kusma görülmekle birlikte ilaçla önlem alınabilir.

Ameliyat sonrası ilk saatlerde beden ısısı , kan basıncı, nabız ,idrar miktarı,vaginal akıntı,dikiş yeri ve rahmin biçimi  hemşire tarafından takip edilecektir.Gaz çıkarılıncaya kadar sıvı yumuşak besinler tüketilir.Bağırsak hareketleri  düzelmesi 1-2 gün süre alabilir.Ameliyat sonrası ilk 8-24 saat içinde önce oturtulup ayağa kaldırmak gereklidir.Genellikle 2 gün sonra taburcu işlemi yapılır.Çoğu kere ameliyat sonrası dikiş alınması gerekmez ve özel bir pansuman bandı ile banyo yapılmasına izin verilir.
 

 Doğum Sonrası Emzirmenin Temelleri; 

• Rahat konum alın.
• Bebeğin başını meme başına çevirin.
• Memeyi serbest elin başparmağı yukarıda, diğer parmaklar aşağıda olacak şekilde  destekleyin.
• Meme ucunu bebeğiniz ağzını açıncaya dek dudağa değdirin.Bebeğin meme başına yapıştığından emin olun.Memeniz bebeğin burnunu kapamamalıdır. Bebeğin çenesi ritmik ve düzenli hareket edebilmelidir.
• Bebeğiniz emmeyi bırakınca meme ağzını aniden değil  yavaşça çekin.
• Günde en az 8-10 kez sıklıkla ve kısa süreli emzirin.4 saatten fazla ara verirseniz meme şişer ve süt yapımı daha sonra azalabilir.Bebeğiniz 20 dakikadan fazla emzirirseniz meme başında ağrı ve çatlak olma ihtimali artar.
• Her iki memeyi eşit emziriniz.Emzirmeye son emzirilen memeden başlayın.Emzirme sonrası özellikle ilk günlerde meme ucunu koruyan pomatlar kullanmayı unutmayın.

Süt verirken dikkat!!

• Günde 8 bardak sıvı tüketin.Ancak sıvı tüketimi daha fazla olduğunda süt üretiminin baskılanacağını unutmayın.
• Baharatlı gıdalardan,sarımsak,lahana ,soğan,portakal,kuru fasulye ,süt ürünleri ,çikolatalı ürünlerden uzak durun.
• Sigara ,alkol,aşırı çay-kahve kullanmayın.
• Müshil ilacı kullanmayın.
• Doktorunuzun haberi olmadan oluşabilecek kadın doğum dışı hastalıklarınız için de antibiotik , ağrı kesici  almayın.
• Gıdalarda  kimyevi maddeden kaçının.
• Sakarin kullanmayın.
• Meyve –sebzeyi çok iyi yıkayın ,mümkünse kabukları soyulmuş olarak tüketin.
   

GEÇ  LOHUSALIK BELİRTİLERİ

Doğumun birinci haftasından sonraki 5 haftalık süre geç lohusalık olarak adlandırılır.

Geç lohusalığın bedensel belirtileri nelerdir?

ü       Vaginal  akıntı bu dönemde koyu kahverengiden sarımsı renge döner.

ü       Yorgunluk

ü       Epizyo yerinde ağrı ,uyuşma

ü       Sezeryan kesi yerinde hissizlik,ağrı

ü       Kabızlık

ü       Kilo kaybı

ü       Memede gerginlik

ü       Saç dökülmesi

ü       Vücutta kaşıntı.

Geç loğusalığın duygusal belirtileri nelerdir?

ü       Duyguları yoğun yaşama, depresyon veya her ikisi arası gelgitler.

ü       Panik atak benzeri şikayetler.

ü       Sıkılma,bunalma duygusu.

Doğum öncesi biçime ne zaman dönülür?Doğum sonrası kilo verme;

Gebelik öncesi görüntü ve kiloya dönüş gebelikle alınan kilolarla yakından ilgilidir.12 kilo ve altında alanlar genellikle 2 ayda eski kilolarına kavuşurlar.Eğer 17 kilo ve üzerinde alınmış ise eski kilolara dönmek 6 ayı geçebilmektedir.Emzirme kilo vermeye yardımcı olur.Emzirme döneminde  uygun diyetle beslenen lohusalar çok kısa sürede eski formlarına dönmektedirler.Bu dönemde yapılacak özel loğusa egzersizleri de kilo vermeye yardımcı olurlar.

Rahim eski halini ne zaman alır?

Doğum sonrası rahim ortalama 6 haftada eski haline dönmektedir. Düzenli süt verme bu dönemi kısaltmaktadır.

Cinsel ilişkiye ne zaman başlanır?

Doğumdan sonraki  6 hafta enfeksiyon riski ve oluşabilecek ağrılar sebebi ile ilişki  yasaktır. Doğumdan sonraki ilk muayenenize ,ki genellikle bu 6’ıncı haftada olmaktadır,doktorunuz size bir sakınca olup olmadığını söyleyecektir.

LOHUSALIK DEPRESYONU

Doğum sonrası hüzün doğum yapan annelerin %50’sinde ilk hafta içinde görülür. Ve çoğu kadında 48 saat sürer.100 loğusadan bir tanesinde ise psikiyatrik tedavi görecek kadar  depresyon şiddetlenebilir.Eğer depresyon 2 haftadan fazla sürer ise uykusuzluk,iştah kaybı,umutsuzluk hatta intihar düşüncesi ve bebeğe yönelik saldırganlık söz konusu ise tedavi zorunludur.

Loğusalık depresyon ve bunun  ana nedeni doğum sonrası östrojen ve progesteron düzeyinde ani düşmedir.Genellikle ikinci kez anne olanlarda  daha sık görülür.

Loğusalık depresyonu'nu neler tetikler?

ü       Gebelikte olduğu gibi odak noktası olmaktan geri plana düşme.

ü       Evde bekleyen çocuğa ait sorumluluklar.

ü       Hastanede yatmanın yarattığı kontrol kaybı.

ü       Uyku bozukluğu,bitkinlik.

ü       Hayal kırıklığı,aşırı yüklenme,yetersizlik hissi

ü       Görüntüden hoşnutsuzluk.

ü       Bebeği kıskanma duygusu .

                                             Geri 

Niye emzirmelisiniz
Epizyotomi
Doğum Sonrası, Lohusalıkta Pilates